Whakatō

Iwi

Rongowhakaata
Hapū

Ngāti Maru
Waka
Waka

Horouta

Takitimu
District

Te Tai Rawhiti

Kei te taone o Manutūke te marae o Whakatō, 14 kiromita ki te rāwhiti o Tūranganui a Kiwa. Ko te hapū matua o tēnei marae ko Ngāti Maru o Rongowhakaata.

Ka tīmata ngā kōrero mo Whakatō i te tūtakitanga tuatahi i Tūranganui ā-Kiwa o te tangata whenua ki ngā mihinare. I tū te whare karakia tuatahi o tēnei rohe ki konei, ka kawea te karakia tuatahi i te 17 o Hānuere, te tau 1842. Nō muri mai ka whakatuwheratia te wharepuni, a Te Mana o Turanga, i Hānuere o te tau 1883. Engari, e ai ki ngā kōrero, kāore te nuinga o ngā whakairo mō te whare i whakairohia kia 1843 rā anō, ā, ka 40 tau anō te tatari, kātahi ka whakatūria.

Ko te ingoa o te wharekai ko Te Rangatahi a Tūrāhiri. Ko te urupā ko Hurimoana. Ko ōna herenga kōrero, ko Horouta me Takitimu ngā waka, ko Te Ārai te awa, ko Puketapu te maunga.