Ko Te Rā Matiti (Wharekaho)
-
Iwi
-
Hapū
-
Waka
-
District
Waikato - Maniapoto
Ko Te Rā Matiti marae (arā ko Wharekaho) kei Wharekaho (Simpsons Beach) ki te raki o Whitianga. No Ngāti Hei o ngā iwi o te Hauraki. I heke mai te a Ngāti Hei no te tupuna Hei, i tae mai i runga i te waka Te Arawa, ā, ka tau te iwi i reira.
Kei te marae ko te tupuna whare ko Ko Te Rā Matiti, e noho iho ana i te pā tawhito i tihi o te tūmū. Na tēnei pā i pōwhiritia mai i a Kapene Kuki, te kaimātai huaota Joseph Banks, me te kaiurungi Tupaia. Tō Ngāti Hei, ko te pōwhiri tuatahi tēnei mo ngā iwi Pākehā.
Ko te ingoa whānui o te takutai nei ko Te Whitianga a Kupe. Mai Kupe he hononga tawhito a Ngāti Hei ki tua o te Moana nui a Kiwa ki te motu Rai’atea (Rangiatea) i Tahiti. Na, ka tapaina te ingoa Taputapuatea ki tētahi awa o te wahi, ko tenei tētahi o nga wāhi torutoru o Aotearoa e mau ana te ingoa tapu no Te Moana nui a Kiwa.